Eli si feltbok

Eller «mauridi», som det heiter på Tumbatu. Over heile Zanzibar har det vore maulidifeiring den siste tida, feiringar til minne om fødselen av profeten Muhammed. Tumbatu er kjend for å ha den største, mest intense feiringa. So no har eg altso vore på Tumbatu i ei og ei halv veke, mauridi nesten kvar einaste dag. Sang, dans, mykje rart, stor dose islam desse dagar. Tumbatu har to landsbyar, Gomani og Jongowe, eg fekk med meg feiringa begge stader, helst på dagtid, men dei to siste nettene byrja feiringa kl 24 og heldt på til 06 (for dei som orka vake so lenge, ikkje meg).

Vel attende i byen brukte eg omtrent ein føremiddag berre på å bli rein att etter opphaldet, og på å byrje på klesvasken (tek tid når alt vaskast for hand). Vatn var eit problem desse dagane, siste dagar før me venta regntida, «masika». Tankane som samla regnvatn gjekk tome (på Tumbatu drikk me regnvatn), mora i huset måtte gå langt for å hente vatn, bære store bøtter på hovudet. So dusjing vart det knapt med, der er jo heller ingen dusj, berre noko bøttesystem. Forresten, når eg er inne på det, eg skal også forklare doen. Doen er tilforveksling lik den kyrne brukar borti fjøsen. Eit firkanta lite hol i eit sementgolv, med ei treluke med ein spikar til handtak i over.

Det er lite glamour i ein antropolog sin kvardag:

-i eit tidlegare blogginnlegg snakka eg om maur, at Zanzibar ikkje er plassen å reise til om ein er redd maur. No må eg utvide dette til å gjelde mange ulike typar maur, alle med sine utfordringar. Det må også gjelde kakerlakkar på doen, rotter i taket og over golvet (men heldigvis ikkje inne på rommet mitt), og ein skorpion på kjøkenet.

-angåande dusjing og kroppslukt. Når eg er på Tumbatu luktar eg mjølk/mjelk/melk. Eg veit ikkje korleis det går til, men eg tykkjer det luktar mjølk av meg. Sur-søt mjølk, som den eg hugsar me hadde i ein blå kagge i mjølkehuset, til kalvane. Eg luktar absolutt ikkje vondt, heller godt. Det passar også bra for ein «mjølkebonde» å lukte mjølk.

Ein annan artig ting som skjer på Tumbatu er at eg plutseleg kjem på norske songar, ut av det blå:

«Dagen gryr, et eventyr, hver gang himmelen i øst tar fyr» (Sissel Kyrkjebø)

«En himmel full av stjerner, blått hav så langt du ser. En jord der blomster gror, kan du ønske mer? Sammen skal vi leve, hver søster og hver bror. Små barn av regnbuen, på en frodig jord.» (Lillebjørn Nilsen).

Det seier gjerne noko om korleis det er på Tumbatu.

Til no har eg skrive ganske fritt på bloggen, no må eg byrje tenkje meir over personvern. Det er jo feltarbeid eg driv med her. No er eg forsovidt etablert med eit «felt» av «informantar», det er dermed blitt personar å verne (i publikasjonar) i høve retningslinjer for samfunnsvitskapleg forsking.

Difor får eg blogge kryptisk..eller om generelle ting..eller om livet utanfor feltarbeidet, når eg er i byen..om smått og stort. Det er vel forsovidt det dei fleste bloggar handlar om, smått og stort.

Fyrst eit bilete frå Tumbatu, øya der eg gjer feltarbeid. Biletet kan trygt leggast ut, det er ingen personar på det. Berre ei ca 400 meter lang, kanskje 25 m breid strand, kvit sand. Ingen turistar, ingen hotell, ingen restaurant. Tumbatu er ei perle, og (endå) ikkje opna opp for turistar, eg føler meg so priviligert som får oppleve denne øya no. Kven veit korleis den er om 5-10 år?

Øya treng utvikling, bøndene, fiskarane treng kapital for å investere i eiga drift. Turisme står som ei openbar, lettvint løysing, pengekjelde. Dei eldre på øya vil ikkje ha turisme, men den yngre generasjonen står visstnok berre og trippar, ventar på at dei eldre skal takke for seg, so øya kan opnast for turisme.

Nungwi på Nordkysten av Zanzibar/Unguja var for 10-15 år sidan ein sjarmerande fiskelandsby. No er den, etter mange si meining, ein usjarmerande, overutbygd turistplass. Eg blir nesten trist av å sjå kor vakkert det er på Tumbatu, og håpar berre det ikkje går same vegen. Med strenge retningslinjer og ei form for selektiv turisme, kan det fungere, men la det berre ikkje bli eit helvete av italienarar med g-strengen langt oppunder armane.

Ellers var eg inne på Eli B sin blogg og Karin sin blogg nett no, begge nemnde kvinnedagen 8.mars. Beklagar, den har gått meg hus forbi.

Men eg skal likevel ta med mi vesle historie om feminisme, eg skulle prøve å forklare det til ein lokal. Det får stå som mitt bidrag til kvinnesaka. Zanzibar har liksom ikkje «gått gjennom» ein epoke av feminisme, i alle fall ikkje tilsvarande den me kjenner til frå Noreg. Å då skulle forklare «feminisme», blir litt av ein jobb. Mange som kjenner meg, vil gjerne seie at eg har vanskeleg for å fortelje noko kort, alle detaljar er viktige å få med. Og når eg skal forklare kvifor det er slik og slik i Noreg, arbeidsfordeling i heimen, menn skiftar bleier etc, so blir det liksom ei veldig lang historie. Kvar byrjar den? 

Eg byrja med å fortelje korleis det er no, også balla det på seg, tilbake tiår for tiår, tilbake til bh-bål. Det er kanskje meir forvirrande enn oppklarande, for nokon som aldri har høyrt om feminisme.

«Well you see, there was this kind of wave in Norway and Scandinavia in the sixties and seventies..the women were fighting for their rights to do different things..and then they took off their bras and put them in piles and put them on fire.., also they stopped shaving their armpits.».

Det er mykje løge å lese i W.H. Ingrams si «Zanzibar. Its History and its People», fyrst utgitt i 1931.

Eg hugsar frå då eg jobba i barnehage i Kolsås, me song den der Hottentott-songen til Thorbjørn Egner, den som er blitt ukorrekt. Ingrams skriv her om steinalderen:

«Passing over the «Horn of Africa», where they met and mixed with negroes, the Hamites found their way down South and mixed with the Bushmen and the Hottentots.»

Zanzibar er kjent for å vere ein mix av ulike folkegrupper. Tumbatu er tydelegvis eit unnatak:

«The only absolutely certain place is Tumbatu Island, where I think one can guarantee that, except for two policemen, there is no one who is not an Mtumbatu.»

Kanskje ikkje utan grunn at landlover og andre lover på Zanzibar er forvirrande, både for lokalbefolkinga og meg:

«Formerly, when there were consular courts, there was great confusion, and even now that the German, French, Austrian, American, Belgian, Italian and Portuguese systems have been eliminated, there is stil a mixture of English, Indian, various kinds of Mohammedan and Hindu law administered, as well as the native customs referred to.»

Her kan eg legge til at nyleg var eg i eit departement for Urban Planning and Surveying, var det vel. Det var uvanleg mange folk i bygningen, masse ståk. Eg heldt meg inne på eit kontor der der dreiv og laga kart, og spurde kva som stod på, kvifor so mykje bråk? Jo, det var visst ei sak om eigedomsrett att, og to hadde byrja slåst med kniv nedi «lobbyen» i fyrste etasje. Skal ikkje kimse av eigedomsrett, altso.

Men meir Ingrams. Om vaner i samband med bryllaup, her bryllaupsnatta: «If the girl is a virgin, there is an old woman kept under the bed, and when the husband has had intercourse she will emerge and take the bride and wash her, returning her afterwards to her husband, who remains with her all night.»

Om lokal klesdrakt: «Many natives now own a pair of trousers and a shirt (which is often not tucked in), but the limit of absurdity is reached when they take to soft felt hats. A native somehow looks very ridiculous in European dress.»

Om gjestfridom (?), eller mangel på, på Tumbatu (stemmer ikkje): «Both the Pemba and the Hadimu natives are hospitable, but the exclusive Tumbatu goes to almost any lenghts to drive the invader from his island.»

Til slutt atter ein solnedgong, frå Africa House. Faktisk etter solnedgongen, når alle turistane har snudd ryggen til: